خرما با نام علمی Phoenix dactylifera گیاهی تک لپهای و گرمسیری جزو تیره نخلها است که میوهاش خوراکی و دارای هستهای سخت و پوست نازک و طعم شیرین که به شکل خوشهای بزرگ از شاخه آویزان میگردد و برگهای آن بزرگ است. ارتفاع نخل به ۱۰ تا ۲۰ متر یا بیشتر میرسد. به میوهٔ نرسیده خرما، «خارَک» یا «خرک» یا کنگ (و در زبان عربی، «حبابوک») گفته میشود. رطب مرحله قبل از رسیدگی کامل خرماست که رطوبت بیشتر و قند کمتری نسبت به خرمای کاملاً رسیده دارد.
میوه خرما جزو میوه های سته میباشد یعنی تمام قسمت بریکاری آن گوشتی و محتوی مواد غذایی است. خرما از دورانِ باستان در رژیم غذایی انسان وجود داشته است و یکی از قدیمیترین میوههای کشت شده توسط انسان بوده است.درخت خرما در نواحی گرمسیری و نیمهگرمسیری، از جمله ایران پرورش مییابد. با اینکه خاستگاه آن را میانرودان، عربستان و شمال آفریقا ذکر میکنند ولی بررسیهای علمی، آن را به گونهای به نام علمی P.H. Sivestris که در هندوستان میروید نسبت میدهند. باستان شناسان احداث نخلستانها را به پنج هزار سال پیش نسبت دادهاند زیرا نامی از آن بر لوحههای گلی ۵۰ سده پیش یافتهاند.
در ایران نخل و خرما از دوران باستان و پیش از هخامنشی کشت میشده. در ادبیات ساسانی از جمله در کتاب بندهشن از نخل یاد شدهاست. منابع چینی از ایران (در زبان ایشان بوسی، تلفظ چینی پارسی) به عنوان سرزمین نخل خرما که در نزدشان به نام عناب پارسی و عناب هزارساله مشهور بوده، یاد کردهاند. در پایان سده نهم میلادی، نخل خرما را از ایران به چین برده و در آنجا کشت کردهاند. در میان کشورهای اروپایی اسپانیا پیشینه بیشتری در کشت خرما دارد. از برگ و شاخه درخت خرما سبد و زیرانداز تهیه میکنند. از هسته آن نان و از میوه خرما شراب و عسل. مردم صحرا هسته درخت خرما را آرد کرده و از آن نان میپزند یا در این هسته را بو داده و از آن بهعنوان قهوه استفاده میکنند زیرا دم کرده آن بسیار مطبوع است و یا حتی این در را در آب برای چند روز خیس کرده و بهعنوان غذای مقوی به شتر های خود میدهند.
مصرف خرما به عنوان یی جایگزین برای غذاهای حاوی قند بسیار توصیه می شود زیرا خرما به دلیل داشتن قند طبیعی به راحتی بر روی حافظه کوتاه مدت مغز تاثیر میگذارد و قند نیز خورای مغز است و وقتی این خورای فراهم شود فعالیت خود را به خوبی انجام میدهد. بهترین توصیه به دانش آموزان در زمان امتحانات این است یه شب قبل غذاهای آرام بخش مثل سوپ جو بخورند تا آرامش داشته باشند همچنین کاهو، دوغ و ماست نیز به عنوان غذاهای آرام بخش توصیه میشود.
خواص خرما در درمان پوسیدگی دندان
مصرف خرما به عنوان یک ماده غذایی، به دلیل اثرات بازدارنده در رشد باکتری عامل پوسیدگی دندان، در پیشگیری از بروز این عارضه موثر است.این تحقیق با هدف تعیین تاثیر عصاره خرما بر رشد باکتری استرپتوکوک میوتانس که عامل اصلی پوسیدگی دندان می باشد، توسط دکتر اشرف سیدی، متخصص پروتزهای دندانی و استادیار دانشگاه علوم پزشکی یاسوج و جمعی از همکارانش انجام شده است.پوسیدگی دندان شایعترین عفونت باکتریایی در انسان است که اصلیترین عامل شروعکننده آن، استرپتوکوک میوتانس میباشد. نتایج تحقیقات قبلی نشان می داد که بعضی از مواد غذایی میتوانند با جلوگیری از رشد استرپتوکوک میوتانس، مانع از ایجاد پوسیدگی دندان شوند.در این مطالعه اثر خرما بر رشد استرپتوکوک میوتانس در محیط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام این پژوهش پس از کشت استرپتوکوک میوتانس، محیطهای کشت حاوی خرما با استفاده از میوه، شیره و عصاره خرما با غلظتهای مختلف تهیه گردید و میکروب استرپتوکوک میوتانس در این محیطها کشت داده شد. یافتهها حاکی از آن است که پس از ۲۴ ساعت، استرپتوکوک میوتانس در محیطهای با غلظت کم خرما رشد اندکی داشت، ولی با افزایش غلظت خرما میکروارگانیسمها قادر به رشد در محیط کشت نبودند.نتایج نشان میدهد با توجه به نقش باز دارندگی خرما از رشد استرپتوکوک میوتانس میتوان خرما را به عنوان یک ماده غذایی پیشگیری کننده از ایجاد پوسیدگی معرفی کرد.
پتاسیم در این میوه به میزان قابل توجهی موجود است که برای جلوگیری از پرفشاری خون و برای کار صحیح عضلات و اعصاب ضروری است که به هم خوردن آن در بدن، بسیار خطرناک است. علاوه بر آن، خرما حاوی میزان قابل توجهی منیزیم است که برای اعصاب و عضلات ضروری است.
خرما مقدار قابل توجهی فولات یا همان اسیدفولیک به بدن می رساند که برای خون رسانی برای بدن لازم است و زنان هنگام بارداری مجبور می شوند، علاوه بر دریافت فولات از طریق غذا، قرص آن را نیز مصرف کنند.فولات به عنوان ماده خون ساز در خرما موجود است، هر چند که مقدار آهن خرما آن چنان زیاد نیست، اما برای خون سازی، بدن احتیاج به سه ماده مغذی فولات، آهن و ویتامین ۱۲ B دارد که در غذاهای حیوانی یافت می شوند، بنابراین برای این منظور باید از غذاهای متنوع استفاده کرد.ویتامین C یکی دیگر از مواد مغذی خرما است که این ویتامین برای جلوگیری از بیماری های خطرناک خونریزی دهنده یا همان اسکوربوت لازم است و باید بدن هر فرد در طول روز، ۶۰ میلی گرم ویتامین C دریافت کند که تقریباً در هر ۱۰۰ گرم خرما ۱۴ میلی گرم ویتامین C موجود است.
خرما بخشی از رژیم غذایی سالم است، چرا که قند، چربی، پروتئین و انواع ویتامین های ضروری در آن موجود است، بنابراین این ماده غذایی در مقابله با کمبود وزن کمک مؤثری است. مصرف خرما با شیر و ماست توصیه میشود و جلوی گرسنگی و تشنگی را میگیرد.
ثابت شده است، خرمایی که شب در آب خیس شده و صبح مصرف شود برای قلب های ضعیف مفید است، اگر این کار را دو بار در هفته انجام دهید به تقویت قلب خود کمک کرده اید.
#استفاده از خرما ۲ تا ۳ عدد میتواند به عنوان جانشین میوه باشد همچنین میتوان برای تهیه کیک و شیرینی از خرما استفاده کرد که ضرر کمتری نسبت به شیرینهای معمولی خواهد داشت.
#سعی کنید به جای قند و شکر از خرما برای نوشیدن چای استفاده کنید.
# فسفری که در خرما وجود دارد باعث سر زنده نگاه داشتن سلول های عصبی می شود.
# طبق بررسی ها، مصرف خرمای له شده که به مدت ۲۴ ساعت خیس خورده باشد برای قلب موثر است.
# برای رفع خشونت و نرم کردن سینه ۵۰ گرم خرمادر ۱۰۰۰ گرم آب جوشانده صاف نموده روزی ۲ تا ۳ استکان بخورید. البته این برای افراد سرد مزاج بسیار خوب است.
# برای تقویت کلیه از شربت فوق استفاده کنید.
# کسانی که درد کمر یا درد مفاصل دارند می توانند از شربت خرما که در شماره ۲ آمده است استفاده کنند.
# اگر خرما با شنبلیله خورده شود جهت سنگ مثانه مفید است.
# برای تقویت نیروی جسمانی خرما را در شیر تازه خیس کرده کمی دارچین بزنید و صبح به عنوان صبحانه بخورید و سپس کمی شیر بالای آن میل کنید. البته برای گرم مزاجان زیاد خوب نیست.
# کسانی که می خواهند سنگ مثانه شان خرد شود از دمکرده آن استفاده کنند (دمکرده هسته خرما) و دمکرده آن بسیار قابض است و کسانی که یبوست دارند سعی کنند در هنگام استفاده از دمکرده خرما از غذاهای ساده و ملین استفاده کنند.
# به خاطر وجود ویتامین B در خرما میوه خوبی برای تعادل اعصاب و نیز باعث رشد است.
# برای کمبود آهن بسیار مفید است.
#در آشپزی و شیرینیپزی نیز به جای شکر میتوانید از خرما استفاده کنید.
#ورزشکاران به علت فعالیت زیاد، میتوانند از عصرانهای مقوی که با خرما باشد استفاده کنند.
#با مصرف خرما میتوان احتمال ابتلا به پوسیدگی دندان را کاهش داد. عصاره خرما با جلوگیری از رشد میکروب عامل پوسیدگی دندان، احتمال ابتلا به این عارضه را کاهش میدهد.
# خرما دارای قند زیادی است. در واقع حدود۷۰ درصد آن را کربوهیدرات تشکیل میدهد، ۲۵ درصد قند آن ساکاروز و ۵۰ درصد آن گلوکز است.
#فیبر موجود در خرما برای بهبود عملکرد سیستم گوارش و هضم و دفع مواد غذایی مفید است.
#کسانی که بیماری قند دارند باید کمتر از این میوه استفاده کنند.
#برای خواب راحت و با آرامش میتوانید قبل از خواب یک عدد خرما و یک لیوان شیر گرم میل کنید.
# مصرف منظم خرما، به رشد باکتری مفید در روده ها کمک می کند.
# خرما برای درمان سرطان معده مفید است.
#خاصیت رونده آن برای بیماران یبوستی مفید است.
# پتاسیم موجود در این میوه برای مهارکردن اسهال موثر است.
# این میوه ضمن تاثیر مقوی، ارزش دارویی نیز دارد.
# خرما که میزان قند خون بدن را کنترل می کند، به بیماران دیابتی توصیه می شود.
# گنجاندن خرما به رژیم غذایی روزانه، مشکل کاهش وزن را از بین می برد.
#خرما دارای خواص درمانی فراوانی است که درمان اسهال و اختلالات رودهای ازجمله خواص آن است.
#خرما ها میوههایی شیرین هستند که در در بسیاری از غذاها و شیرینیجات بکار میروند.
#این میوه علاوه بر طعم خوب و ارزش غذایی بالا، دارای خواص دارویی فراوانی نیز است.
#خرما، طبیعتی ملین دارد، به این معنا که برای رفع یبوست و درمان آن کاربرد دارد.
برای اینکار، خرما را شب قبل در آب ولرم خیس کنید و صبح روز بعد آبی که خرما در آن خیس خورده را میل کنید و برای یبوستهای مزمن این کار را چندین مرتبه تکرار کنید، قطعا یبوست درمان خواهد شد.
#خرما دارای نیکوتین فراوان است و بدین ترتیب میتواند در درمان اختلالات رودهای مفید باشد.
# مصرف منظم و توصیه شده خرماهای رسیده، در رژیم غذایی، به کنترل درد و ناراحتیهای ناشی از سرطان شکمی کمک میکند.
#خرما، داروی طبیعی محرک جنسی است. مصرف منظم خرما همراه با شیر بز، عسل و پودر هل به بهبود ضعف جنسی و نیز نازایی کمک میکند.
#خرمای رسیده خواص سبزیجات-خواص میوه ها سبزیجات و سلامت – خوبی از پتاسیم است و پتاسیم به عنوان دارو، میتواند اسهال را کنترل کند.
# افرادی که دارای اختلالات رودهای مزمن هستند با مصرف منظم خرما، میتوانند به رشد باکتریهای مفید در روده کمک کنند و دارای سیستم هاضمه سالمی شوند.
#آهن موجود در خرما در پیشگیری از بروز بیماری فقر آهن موثر است.
#سرشار از انواع ویتامینها و مواد مغذی مورد نیاز بدن است.
#مصرف خرما، بیماریهای قلبی-عروقی را نیز بهبود میبخشد.
# مصرف خرما، درمان موثری برای ناراحتی های روده ای به حساب می آید.
#خرما دارای مقدار قابل توجهی ویتامین A و بتاکاروتن است ، ویتامین A موجود درخرما از بروز بیماریهای عفونی پیشگیری میکند.
# مصرف مرتب خرما ناراحتی های روده ای را رفع می کند، سوزش سردل را از بین می برد. مصرف خرما پس از وعده غذایی مشکل اسیدیته را کنترل می کند.
# این میوه به طور طبیعی سیستم دفاعی بدن را تقویت می کند.
نباید در مصرف خرما زیاده روی کرد، چرا که مصرف بسیار بالای آن موجب آسیب به کبد و طهال، افزایش فشارخون، جوش دهان و پوسیدگی دندان ها می شود. در خوردن آن افراط نکنید، چرا که دارای قند زیادی است در این صورت آنهایی که لوزالمعده حساس دارند یا آنهایی که بیماری قند در خانواده آنها وجود دارد باید کمتر از این میوه استفاده کنند.
۱-خوردن خرما برای دیابتی ها، افراد مبتلا به سندرم متابولیک، بیماری های قلبی و عروقی و تبخال زیاد توصیه نمیشود. خرما یکی از میوههایی است که در رژیم غذایی هر فردی باید قرار بگیرد زیرا قند موجود در آن انرژی رسانی میکند. وی افزود: روزانه ۲ عدد خرمای متوسط برای دیابتیها متناسب است و بیشتر از آن توصیه نمیشود. ساعدی خاطر نشان کرد: خرما برای دیابتی ها، افراد مبتلا به سندرم متابولیک، بیماریهای قلبی و عروقی و تبخال زیاد توصیه نمیشود.
۲-تبخال ویروسی است و خرما برای افراد مبتلا به عارضه تبخال مناسب نیست زیرا خرما قند خون را بالا می برد و ویروسهای تبخال در رشد خود از قند موجود در خرما استفاده میکنند.